نیم کلاچ مجله خودرویی نیم کلاچ
نیم کلاچ: درحال حاضر شرکتهای کارمانیا با برند مطرح بی وای دی چین، آذهایتکس با برند ماز بلاروس و سام سبز ایرانیان با همکاری شهاب خودرو و برند بل کمون ماش بلاروس برنامه ریزی خود برای تولید اتوبوس‌های باتری دار و ابرخازنی را آغاز کرده اند.
اتوبوس‌های برقی چندی است به یکی از مهمترین مباحث کشور به‌ویژه در شهرداریهای کلان‌شهرها و شهرهای آلوده تبدیل شده است. این اتوبوسها که به‌عنوان اتوبوس‌های پاک شناخته می شوند، می توانند درصورت حضور در ناوگان حمل و نقل مسافری کشور، درصد بسیاری از آلودگی ها را که به معضل این روزها تبدیل شده است، کاهش دهند.
برخی خودروسازان کشور نیز از این مهم غافل نبوده و تلاش کرده اند در کنار ساخت اتوبوسهایی با استانداردهای آلایندگی یورو۴، ۵ و ۶ و اتوبوس‌های سی ان جی ، به واردات اتوبوس‌های برقی هم بپردازند.
اما باید درنظر داشت ورود هر تکنولوژی نیازمند زیرساختهای اساسی و تطبیق آن با شرایط کشور است. البته علاوه‌بر آن در مورد اتوبوسها باید شرایط آب و هوایی نیز سنجیده شود. درحال حاضر شرکتهای کارمانیا با برند مطرح بی وای دی چین، آذهایتکس با برند ماز بلاروس و سام سبز ایرانیان با همکاری شهاب خودرو و برند بل کمون ماش بلاروس، برنامه ریزی خود برای تولید اتوبوس‌های باتری دار و ابرخازنی را آغاز کرده اند.
اتوبوس‌های برقی در سراسر دنیا از محبوبیت خاصی برخوردارند به ویژه آنکه توانسته اند لقب خودروهای حمل و نقل پاک را نیز به خود اختصاص دهند.
اتوبوس سازان بزرگ دنیا نیز در سالهای اخیر سعی کرده اند تولیدات خود را از نمونه های دیزلی روی مدلهای پاک تر به خصوص برقی ها متمرکز کنند. از این رو خودروسازان مطرح همواره مدلها و تکنولوژیهای نوینی را به بازار عرضه کرده اند که باعث شده است در این زمینه مدلهای متنوعی پدید آید.
سه مدل از اتوبوس‌های برقی که در اکثر شهرهای بزرگ مورد استفاده قرار میگیرند عبارتنداز اتوبوس‌های ابرخازنی، اتوبوس‌های برقی شارژی و اتوبوس‌های برقی متصل به شبکه بالاسری.
شهرهای کوچک و بزرگ بنا بر نیاز و زیرساختهای موجود، مدلهایی را که سفارش میدهند، بیشترین کاربرد را در شهرهایشان دارند، موضوعی که به نظر می رسد در ایران آنطور که باید و شاید مورد توجه قرار نمی گیرد.
اتوبوس‌های ابرخازنی
اتوبوس‌های ابرخازنی به‌طور معمول از نوعی خازن الکتروشیمیایی برخوردار هستند که ظرفیت ذخیره انرژی فوق العاده زیادی را داراست. هر وسیله ای که از باتری به‌عنوان منبع تامین انرژی استفاده میکند، کاندیدای استفاده از ابرخازن هم است.
خازنهای اولیه برخلاف باتریها که قادر به نگهداری انرژی زیاد با قدرت کم بودند، میتوانستند انرژی با قدرت بالا را در خود ذخیره کنند اما این انرژی زود به پایان میرسید. تولیدکنندگان مدلهای ابرخازنی با ترکیب ذخیره انرژی با قدرت زیاد و همچنین میزان زیادی از انرژی، این مشکل را تا حدودی رفع کردند.
این منبع ذخیره انرژی درحال حاضر از گزینه های پرطرفدار برای استفاده در وسایل نقلیه برقی یا دوگانه سوز به شمار می آید و مزایای آن نسبت به باتری باعث شده است متخصصان آن را برای جایگزینی باتری مناسب بدانند.
ابرخازن در ابتدا برای مصارف جنگی توسط ارتش ایالات متحده و برای تامین نیروی محرکه موردنیاز تانکها و زیردریاییها مورد استفاده قرار گرفت. پس از آن ناسا به تحقیق روی پروژه HEBT (Hybrid Electric Bus Transit) پرداخت تا از این منبع در حمل و نقل عمومی استفاده شود. این اتوبوس از ۳۰خازن هر یک به وزن ۳۲کیلوگرم تشکیل میشد و با تولید انرژی معادل ۵۰ KJ انرژی اتوبوس را تا ۴مایل تامین میکرد.
این اتوبوسها به سرعت در هر ایستگاه شارژ میشوند اما شارژ کامل آنها در ترمینال اتوبوسها انجام می‌شود. ابرخازنها کمتر از باتری درمعرض خطرات ناشی از سرما قرار میگیرند. علاوه بر این مزیت شارژ سریعتر و عمر طولانی تر هر شارژ باعث برتری آنها نسبت به باتریها شده است، به طوری که باتریهای معمولی برای ۳۰مایل حرکت نیاز به ۴ تا ۵ ساعت شارژ دارند اما ابرخازنها همین مسافت را با ۳۰دقیقه شارژ طی میکنند.
نرخ (Rate) پر شدن شارژ بالا و خالی شدن شارژ نسبتا پایین، افت کیفیت ناچیز پس از هزاران دوره مصرف، آلودگی سمی کم موادمصرفی برای ساخت ابرخازن، بازدهی بالا حدود ۹۵درصد، وزن سبک و هزینه های پایین، مقاومت کم در برابر جریان و عدم وجود خطر و قابلیت Overcharge نشدن ازجمله مزایای این اتوبوسها هستند.
اما درکنار مزایای آن میتوان به مواردی مانند خالی شدن خطی باتری که از خالی شدن کامل شارژ جلوگیری میکند، چگالی انرژی پایین (۱۰تا۲۰درصد یک باتری معمولی انرژی ذخیره میکند)، ولتاژ پایین هر واحد به تنهایی و نیاز به تجهزات کنترل الکترونیکی و سوئیچ های پیشرفته به‌عنوان معایب این سیستم ها اشاره کرد.
اتوبوس‌های الکتریکی متصل به شبکه بالاسری
اتوبوس‌های برقی در مدل متصل به شبکه بالاسری، مدلهایی هستند که هرچند با باتری کار میکنند اما قابلیت نگهداری شارژ را ندارند و نیازمند آن هستند که به‌صورت مستمر به شبکه برق متصل باشند. مشخص است این خودروها نیاز به سیم کشی در سراسر مسیر حرکتی خود دارند و باید به‌وسیله پانتوگرافها به کابلهای برق متصل شوند، در نتیجه به علت استفاده از رشته های سیم در این مسیرها، زیبایی چندانی را برای شهرها به ارمغان نمی آورند.
از سوی دیگر نیاز مداوم این مدل از اتوبوسها به بازوهای برق رسان (پانتوگرافها) به همراه محدودیت حرکتی پانتوگرافها باعث می‌شود که این اتوبوسها با محدودیت حرکتی مواجه شوند و در حرکت عرضی انعطاف کمی از خود نشان دهند.
مشکلاتی از این قبیل و به روز شدن تکنولوژی اتوبوس‌های برقی در مدلهای باتری دار و ابرخازنی، باعث شد محبوبیت این مدلها در دنیا به حداقل برسد و تقریبا در شهرهای مختلف دنیا منسوخ شوند. همچنین مشکلات فنی باعث عدم کارایی این سیستم شد.
این اتوبوسها پیش از این در برخی مسیرهای پایتخت نیز مورد استفاده قرار میگرفتند که با اعمال برخی تغییرات در تهران، از ناوگان حمل و نقل عمومی حذف شدند اما هرچند این مدلها در سالهای اخیر در دنیا کمتر استفاده میشوند اما باز هم در یکی از مسیرهای اصلی شهر مورد استفاده قرار گرفته است. این در حالی است که میتوانست با مدلهای باتری دار موجود جایگزین شود.
بهترینها برای ایران از میان نمونه های موجود
شرکت آذهایتکس اعلام کرده است از سال آینده برای تولید اتوبوس‌های برقی برنامه هایی را درنظر دارد و مدلهای ابرخازنی را به این منظور انتخاب کرده اند.
به‌گفته‌ی مدیرعامل آذهایتکس، این اتوبوسها بدون باتری کار میکنند و میتوانند با هر بار شارژ بین ۲۰ تا ۴۰ کیلومتر را بپیمایند. این اتوبوسها که با همکاری شرکت ماز وارد کشور خواهند شد، میتوانند در ایران کاربردهای بسیاری داشته باشند.
اکبرپور پایدار در این باره گفته است: “سال آینده نخستین نمونه این اتوبوس وارد کشور شده و بعد از انجام تستهای لازم به ناوگان تبریز فرستاده خواهد شد. تست درایوهای نمونه اولیه نیز در شهر تبریز انجام خواهد شد.”
این اتوبوسها برای شارژ به ایستگاه های مشخصی نیاز دارند که مدیرعامل آذهایتکس در زمینه ایجاد زیرساختهای آن نیز گفته بود اتوبوسرانی تبریز درحال نصب ایستگاههای مربوط به این اتوبوسهاست. این ایستگاهها نیاز به برق با ولتاژ بالا دارند و با برق شهری نمیتوانند شارژ شوند.
پیش از این نیز در یکی از نمایشگاههای حمل و نقل، نمونه ای از اتوبوس‌های ابرخازنی رونمایی و اعلام شد قرار است طبق همکاری بل کمون ماش بلاروس و شرکت سام سبز ایرانیان به‌صورت آزمایشی وارد کشور شده و در خط تولید شهاب خودرو تولید شود.
این محصول یک اتوبوس ۱۲متری با قابلیت پیمایش ۲۰ تا ۴۰ کیلومتر تنها با ۵دقیقه شارژ است که میتواند در ایستگاه اتوبوس و هنگام تخلیه مسافر به راحتی شارژ شود.
پیش از این نیز سخیراوی اعلام کرده بود میتوان از این اتوبوسها به صورت ٢۴ساعته بهره برداری کرد. این اتوبوسها حدود یک‌سال است که در شهر مسکو استفاده شده اند و پیش بینی می‌شود با انتقال این تکنولوژی به کشور، مشکلات حمل و نقل و محیط زیست حل شود.
به‌گفته رئیس هیات مدیره سام سبز خودرو، این محصول تماما برقی و کاملا دوستدار طبیعت است و از آنجایی که بیش از ۳۰درصد آلودگی هوای تهران را به اتوبوس‌های حمل و نقل عمومی نسبت میدهند، یکی از مزایای این اتوبوسها میتواند کاهش آلودگی کلان‌شهرها به‌خصوص تهران باشد. این در حالی است که به نظر میرسد تاکنون هیچ زیرساختی برای محصولات ابرخازنی در کشور آماده نشده است.
خردادماه سال جاری مراسم بهره برداری از نخستین اتوبوس تمام برقی در کشور برگزار شد. طی این اقدام که در شیراز و توسط شرکت کارمانیا، نمایندگی محصولات بی وای دی انجام شد، بنا بود از خودروهای الکترونیک شارژی نوین در حمل و نقل عمومی استفاده شود.
در این خودروها برخلاف اتوبوس‌های دیزلی تنها صدایی که شنیده می‌شود، صدای کار کردن دستگاه تهویه است، در این سیستم پله ای دیده نمیشود و از این نظر مناسب سالمندان، کودکان و افراد دچار آسیبهای جسمی است. زمان شارژ شدن اتوبوس‌های برقی بین ۲٫۵ تا ۴ ساعت است و در زمان شب و در ایستگاه، کار شارژ و سرویس با هزینه ای بسیار اندک، حدود ۲۰هزارتومان، انجام و اتوبوس برای طی مسافتی حدود ۲۵۰کیلومتر آماده می‌شود. این اتوبوسها باتوجه به توانایی بالا در نگهداری شارژ میتوانند بهترین گزینه برای شهرهای ایران باشند، چراکه نه نیاز به شبکه بالاسری دارند و نه در میانه مسیر، نیازمند شارژ مجدد هستند.
منبع: دنیای خودرو
دیدگاهی ثبت نشده است